Δημήτρης Χ. Πατσίκας

Σύντομο βιογραφικό του παππού μου Ζήση Πατσίκα 17/01/2015

Ο Ζήσης Χρήστου Πατσίκας γεννήθηκε στις 14 Σεπτεμβρίου 1910 στο ορεινό χωριό Νάματα (παληά  Πιπιλίστα) της επαρχίας Βοίου του Νομού Κοζάνης. Προερχόταν από κτηνοτροφική οικογένεια και είχε πέντε αδελφές μεγαλύτερες από αυτόν.

Σε ηλικία 18 χρόνων και αφού όλες οι αδελφές του είχαν αποκατασταθεί οικογενειακά έχασε τους γονείς του τους οποίους κυριολεκτικά λάτρευε. Το γεγονός αυτό αλλά και το ατίθασο και ασυμβίβαστο του χαρακτήρα του μαζί με την αποφασιστικότητα και τόλμη που πάντα τον διέκριναν, τον ώθησαν να εγκαταλείψει το χωριό του, να υπηρετήσει σαν εθελοντής τη θητεία του στην Αεροπορία και στη συνέχεια να καταταχθεί στο Σώμα της Χωροφυλακής.

Η κήρυξη του πολέμου το 1940 τον βρίσκει ενωμοτάρχη της χωροφυλακής και αμέσως μαζί με άλλους οπλίτες της Χωροφυλακής, προωθείται στο μέτωπο του πολέμου όπου και τραυματίζεται. Με την επικράτηση του Άξονα, ο Ζήσης Πατσίκας συμμετέχει στον Αλμυρό του Βόλου σε ένα από τα πρώτα μεγάλα σαμποτάζ κατά των Γερμανών (κάψιμο μεγάλης ποσότητας σταριού που προοριζόταν για το γερμανικό στρατό). Οι Γερμανοί τον επικηρύσσουν και αυτός κατορθώνει και φεύγει μαζί με έναν επίσης επικηρυγμένο (τον αξιωματικό του πεζικού Ευαγγελίδη Μιλτιάδη) με μία βάρκα από τον Αη–Γιάννη του Πηλίου.

Ελπίζουν να φθάσουν κάπου στην Τουρκία και από εκεί να κατέβουν στη Μέση Ανατολή και να ενταχθούν στον ελεύθερο ελληνικό στρατό. Μετά από περιπλανήσεις ενός μηνός, στο Αιγαίο και ενώ το καρυδότσουφλο που είχαν τους έβγαλε ακόμη και στη… Χαλκιδική, έφθασαν στην ακτή της Τουρκίας από όπου με τα ψεύτικα χαρτιά που είχαν φροντίσει να εφοδιαστούν (έκαναν είτε τους εμπόρους λαδιού από τη Μυτιλήνη είτε τους Αμερικανούς ομογενείς, κατάφεραν να γλιστρήσουν προς τα νότια (Παλαιστίνη), παρότι στον Ζήση Πατσίκα δόθηκε εκεί στην Τουρκία η ευκαιρία να επιβιβασθεί σε καράβι και να αναχωρήσει με προορισμό την Αμερική.

Στην Παλαιστίνη εντάσσεται σε κλιμάκιο ελληνικού στρατού και στη συνέχεια φτάνει στο Κάιρο της Αιγύπτου όπου μετατάσσεται στο όπλο της Αεροπορίας και σαν Αρχισμηνίας παίρνει μέρος σε αποστολές ελληνικών πληρωμάτων στη μάχη του Ελ Αλ Αμέϊν καθώς και σε άλλα σημεία της Βόρειας Αφρικής. Υπηρετεί στη συνέχεια σαν ανθυποσμηναγός στο Αρχηγείο της Πολεμικής μας Αεροπορίας στο Κάιρο, όπου και γνωρίζεται με την ελληνικής καταγωγής (Καστολλοριζιά) Αικατερίνη θυγατέρα Μιχαήλ Κότταρη, την οποία και παντρεύεται το1943 στο Κάιρο. Μαζί της απέκτησε τέσσερα παιδιά.

Μετά την απελευθέρωση της χώρας μας αποστέλλεται για ένα χρονικό διάστημα σαν αεροπορικός ακόλουθος στην πρεσβεία της Ελλάδος στο Κάιρο και συμμετέχει σε διπλωματικές αποστολές σε χώρες της Ασίας και της Αφρικής. Στη συνέχεια ως αξιωματικός διοικητικών υπηρεσιών υπηρετεί σε διάφορες μονάδες της Αεροπορίας στο Λεκανοπέδιο της Αττικής. Την ίδια περίοδο μαζί με άλλους αξιωματικούς ιδρύουν την πρώτη ομάδα Αεροπροσκόπων στη χώρα μας. Για την εν γένει δράση του στην Αεροπορία έλαβε πολλές τιμητικές διακρίσεις.

Αποστρατεύεται με δική του αίτηση έχοντας το βαθμό του Επισμηναγού το έτος 1958 και μετά από 3 χρόνια (το 1961) αποφασίζει και μεταφέρει την οικογένεια του (σύζυγο και τέσσερα παιδιά) στην Αλεξάνδρεια της Ημαθίας, όπου βρισκόντουσαν εγκατεστημένα από ετών ανίψια του από αδελφές καθώς και άλλοι συγγενείς του. Ήρθε χωρίς κανένα περιουσιακό στοιχείο, με μόνο εφόδιό του τη δύναμη για δημιουργία.

Είχε ήδη κάνει το “πλάνο” στο μυαλό του προ ενός έτους (τό 1960) όταν είχε επισκεφθεί για λίγες μέρες τους συγγενείς του στην Αλεξάνδρεια: Θα έφτιαχνε τυπογραφείο και θα εξέδιδε τοπική εφημερίδα. Η δημοσιογραφική δουλειά δεν του ήταν άγνωστη, αφού τόσο στο Κάιρο, όσο και στην Αθήνα είχε ασχοληθεί με την έκδοση εντύπων αεροπορικού και εθνικού περιεχομένου. Έτσι ίδρυσε την πρώτη εφημερίδα του Ρουμλουκιού (την ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ) την οποία τύπωνε στην αρχή στο τυπογραφείο του “ΦΡΟΥΡΟΥ ΤΗΣ ΗΜΑΘΙΑΣ” στη Βέροια (απέναντι από την Μητρόπολη) και στη συνέχεια, όταν έβγαλε λίγα χρήματα αλλά και με ορισμένα δανεικά, έφτιαξε δικό του τυπογραφείο στην Αλεξάνδρεια.

Μέσα σ’ αυτό το τυπογραφείο, τα χρόνια 1961 – 1966, μεγάλωσαν τα παιδιά του και “μυήθηκαν” στην τυπογραφία-δημοσιογραφία. Το Ρουμλούκι αγκάλιασε την τοπική εφημερίδα του, που περιείχε μαχητική αρθρογραφία υπέρ των αγροτών και κυρίως υπέρ της αποκατάστασης των ακτημόνων καλλιεργητών. Με ποδήλατο αρχικά και με μηχανάκι στη συνέχεια ο Ζήσης Πατσίκας, έκανε ο ίδιος τη διανομή της εφημερίδας του και στο πιο απομακρυσμένο χωριό του Ρουμλουκιού, ακόμη και τις βαριές χειμωνιάτικες μέρες, οδηγώντας πάνω στους γεμάτους λάσπη δρόμους των χωριών. Ήθελε πάντα να έρχεται ο ίδιος σε επαφή με τους αναγνώστες του, να τους ρωτήσει για τα προβλήματά τους, να τους δώσει να καταλάβουν ότι τώρα έχουν τη δική τους φωνή.

Το 1965 αποφασίζει να κάνει ένα ακόμη άλμα. Ίσως ένοιωθε ότι τα όρια της Αλεξάνδρειας ήταν στενά για τη δημοσιογραφική του δραστηριότητα, γι’ αυτό αποφασίζει να εκδώσει εφημερίδα στη Βέροια που θα κάλυπτε ολόκληρο το Νομό. Έτσι στις 18 Ιανουαρίου 1965 κυκλοφορεί το πρώτο φύλλο του “ΛΑΟΥ” που εντυπωσιάζει για την πληρότητα της ύλης του και την καλαίσθητη εμφάνιση του.

Με ουσιαστικούς συμπαραστάτες στη νέα του προσπάθεια τα τέσσερα παιδιά του και με βασικό συνεργάτη του και πρώτο διευθυντή σύνταξης του «ΛΑΟΥ» το δικηγόρο Γιώργο Χιονίδη (συνεργάτη και στην ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ), μεταφέρει το τυπογραφείο του στη Βέροια αρχικά στην οδό Μητροπόλεως, κάτω από το Δημόσιο Ταμείο και στη συνέχεια φέρνει στη Βέροια και την οικογένεια του. Συγχρόνως, (έτος 1966) διορίζεται και διευθυντής της Τεχνικής Σχολής Μαθητείας Βέροιας (του Υπουργείου Εργασίας), όπου εργάζεται με ζήλο και κάνει τη Σχολή πρότυπο τεχνικής σχολής όχι μόνο για τη Βέροια, αλλά και για ολόκληρη τη χώρα.

Το έτος 1968, λόγω της ασφυκτικής πίεσης με την προληπτική λογοκρισία που ασκούσε η δικτατορία στην εφημερίδα του αλλά και του σκόπιμου αποκλεισμού του “ΛΑΟΥ” από κάθε κρατική καταχώρηση που βάσει του νόμου εδικαιούτο (“δημοσιευθήτω αδαπάνως διά το Δημόσιον”), ο Ζήσης Πατσίκας παίρνει την απόφαση και κλείνει την εφημερίδα του.

Σαν τώρα τον θυμούνται τα παιδιά του να μπαίνει στο μικρό τυπογραφείο της οδού Μητροπόλεως 22 – επιστρέφοντας από το Β’ ΣΣ όπου είχε πάει το υπό εκτύπωση φύλλο του “ΛΑΟΥ” στον αρμόδιο συνταγματάρχη – και να λέει στα παιδιά του που ήταν σκυμμένα πάνω από τους “γαλέδες” και το πιεστήριο: “Λοιπόν παιδιά σταματήστε, ο “ΛΑΟΣ” δεν θα ξαναεκδοθεί”.

Πράγματι από εκείνη την ημέρα ο “ΛΑΟΣ” έκλεισε και τα μηχανήματα – υλικά εκποιήθηκαν όσο – όσο. Χαρακτηριστικό είναι ότι για το πιεστήριο του “ΛΑΟΥ” βγήκε από το Β’ΣΣ απαγορευτική διαταγή μεταφοράς του σε άλλο μέρος και ο Ζήσης Πατσίκας αναγκάσθηκε να κρατάει νοικιασμένο το κλειστό οίκημα του τυπογραφείου μέχρι το 1974, οπότε τελικά με συνοδεία ανδρών της Ασφαλείας το μετέφερε στη ΒΙΟΧΑΛΚΟ και το πούλησε για παλιοσίδερα (πήρε περίπου 2.000 δρχ.)!!

Με την πτώση της δικτατορίας αποφασίζει την επανέκδοση του “ΛΑΟΥ”. Έτσι στις 5 Αυγούστου 1974 κυκλοφορεί το πρώτο φύλλο του “ΛΑΟΥ” τυπωμένο στη Θεσσαλονίκη, στο τυπογραφείο της οδού Αντιγονιδών του Αγησίλαου Σούλα και με πρώτο γραφείο της εφημερίδας στη Βέροια, ένα δωμάτιο του σπιτιού του στην οδό Γ. Κυρίμη 3 (ήδη Κωττουνίου).

Νέοι αγώνες υπέρ των αγροτών και μαχητική αρθρογραφία για το στέργιωμα της δημοκρατίας αλλά και για το εθνικό θέμα της Κύπρου. Αφού ταλαιπωρήθηκε αυτός και τα παιδιά του για δύο χρόνια σε τυπογραφεία άλλων πόλεων, τελικά φτιάχνει στη Βέροια τυπογραφείο με σύγχρονα για την εποχή μηχανήματα και έτσι ο “ΛΑΟΣ” εκδίδεται πλέον σε δικές του εγκαταστάσεις (στο ισόγειο της οδού Μητροπόλεως 72.

Το 1977 με τη συμπαράσταση των παιδιών του παίρνει άλλη μία μεγάλη απόφαση και μετατρέπει την εφημερίδα του σε καθημερινή και το 1980 παραχωρεί την ιδιοκτησία και έκδοση της εφημερίδας στα παιδιά του, αποσυρόμενος (σε ηλικία 70 χρόνων) από τη μάχιμη δημοσιογραφία.

Ο Ζήσης Πατσίκας έφυγε από τη ζωή ξαφνικά στις 21 Νοεμβρίου 1987 από έμφραγμα του μυοκαρδίου. Έφυγε όρθιος, όπως πάντα όρθιος στάθηκε και με το κεφάλι ψηλά σε όλη του τη ζωή.

πηγή: εφημερίδα «ΛΑΟΣ» 

Σταυρός ή λίστα; 17/02/2014

Μόλις την περασμένη εβδομάδα και σε απόσταση σχεδόν τριών μηνών από τη διεξαγωγή των ευρωεκλογών, η δικομματική κυβέρνηση αποφάσισε να προβεί στην αλλαγή του τρόπου εκλογής των ευρωβουλευτών. Πράγματι, βάσει της υφιστάμενης νομοθεσίας, που ίσχυσε από το 1981 -όταν πραγματοποιήθηκε η πρώτη αντίστοιχη εκλογική διαδικασία- και έπειτα, εφαρμόστηκε η λεγόμενη λίστα: κατά το εν λόγω σύστημα, η εκλογή γίνεται σε μια ενιαία περιφέρεια και σύμφωνα με προκαθορισμένη σειρά εκλογής των υποψηφίων. Τώρα, προτείνεται αφενός η εκλογή με σταυρό και αφετέρου η σημαντική αύξηση του αριθμού των υποψηφίων ευρωβουλευτών. 

Επ’ αφορμής της επικείμενης νομοθετικής μεταβολής, αξίζει να σημειωθούν ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά των δύο εκ διαμέτρου αντίθετων συστημάτων. Καταρχήν, η λίστα ενέχει αριστοκρατικά στοιχεία, ενώ η σταυροδοσία είναι πιο δημοκρατική. Στην πρώτη περίπτωση, πρόκειται ουσιαστικά για προεπιλογή των υποψηφίων από το εκάστοτε κόμμα και δη από τον αρχηγό του, με αποτέλεσμα να είναι εκ των προτέρων γνωστό ποιοι έχουν σοβαρές πιθανότητες εκλογής (:μόνο όσοι βρίσκονται στις εκλόγιμες θέσεις). Απεναντίας, στη δεύτερη περίπτωση απαιτείται η εκλογική κινητοποίηση όλων των υποψηφίων, με αποτέλεσμα να καθίσταται εγγύτερη η σχέση εκλογέων-ευρωβουλευτών και να ενισχύεται η αντιπροσωπευτικότητα του ευρωκοινοβουλίου.

Περαιτέρω, η λίστα έδινε, από τη μία, την ευκαιρία σε εξέχοντα μη κομματικά πρόσωπα -π.χ. Ξαρχάκος, Μούσχουρη- να εκπροσωπήσουν την Ελλάδα στην Ευρώπη διατηρώντας το κύρος τους και χωρίς να εμπλακούν σε μικροπολιτικές προεκλογικές διαμάχες. Από την άλλη, όμως, το συγκεκριμένο σύστημα χρησιμοποιήθηκε από τους αρχηγούς κυρίως των μεγάλων κομμάτων, ώστε να στείλουν τους δικούς τους ανθρώπους στις Βρυξέλλες αδιαφορώντας για την (αν)επάρκειά τους να υπηρετούν τα εθνικά συμφέροντα. Βεβαίως, με τη σταυροδοσία μειώνεται η τελευταία απεχθής τακτική, αλλά ψαλιδίζονται παράλληλα και οι πιθανότητες συμμετοχής ατόμων με ευρεία υπερκομματική αποδοχή.

Εξάλλου, εφόσον διατηρηθεί η ενιαία εκλογική περιφέρεια και με το νέο σύστημα, ήτοι ολόκληρη η επικράτεια, τότε προκύπτουν αναντίρρητα κάποιες παρεπόμενες συνέπειες. Πρώτον, ευνοούνται καθοριστικά οι υποψήφιοι που προέρχονται από την πρωτεύουσα, καθότι έχουν αμεσότερη πρόσβαση στην τεράστια «δεξαμενή» ψήφων του Λεκανοπεδίου (Α’ και Β’ Αθηνών, Α’ και Β’ Πειραιώς, υπόλοιπο Αττικής) και άρα μπορούν να αδιαφορήσουν για την περιφέρεια, ακόμη και για τη Θεσσαλονίκη. Δεύτερον, εκκινούν από καλύτερη θέση στη μάχη του σταυρού οι πιο αναγνωρίσιμοι, αυτοί που προβάλλονται συχνά από τα ΜΜΕ, και οι πλουσιότεροι, εκείνοι που μπορούν να διαθέσουν τα περισσότερα χρήματα για την πανελλαδική εκλογική τους καμπάνια. Κατόπιν τούτων, συνάγεται αβίαστα το συμπέρασμα ότι η υπερεκπροσώπηση της Αθήνας σε συνδυασμό με την υποεκπροσώπηση της επαρχίας πρέπει να θεωρείται δεδομένη [γεγονός, πάντως, που επιβεβαιωνόταν και με τη λίστα].

Τελικά, ανάλογα με τη σκοπιά που έχει ο καθένας μπορεί να διακρίνει διάφορα θετικά ή αρνητικά στα δύο εκλογικά συστήματα και να επιχειρηματολογήσει αντίστοιχα. Ωστόσο, πρωταρχική σημασία και στις ευρωεκλογές δεν είναι ο τρόπος εκλογής, αλλά το αν οι ευρωβουλευτές πληρούν τις αντικειμενικές και υποκειμενικές προϋποθέσεις να προβάλλουν και να υπερασπιστούν τις ελληνικές θέσεις ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου: με άλλα λόγια, αν διαθέτουν τόσο το αναγκαίο γνωσιολογικό υπόβαθρο, όσο και την απαραίτητη διάθεση και πυγμή να το πράξουν. Αυτό είναι το ζητούμενο. 

Το «μαύρο» 2013 30/12/2013

Είθισται τις τελευταίες ημέρες κάθε έτους να γίνεται αναφορά στα σημαντικότερα γεγονότα, τα οποία σημάδεψαν είτε την παγκόσμια κοινή γνώμη είτε μόνο τον μικρόκοσμο της Ελλάδας. Κύριο χαρακτηριστικό των ανασκοπήσεων -ιδίως της σύγχρονης εποχής- συνιστά η τάση για μνημόνευση πρωτίστως των γεγονότων με αρνητική χροιά, όπως δολοφονίες, τρομοκρατικές ενέργειες, πολεμικές συρράξεις, φυσικές καταστροφές. Όσον αφορά στη χώρα μας, η ανασκόπηση του 2013 δεν μπορεί παρά να συμπεριλαμβάνει ορισμένα περιστατικά, τα οποία απασχόλησαν για μεγάλα χρονικά διαστήματα την εγχώρια επικαιρότητα και ενδεχομένως θα συνεχίσουν να μας προβληματίζουν και στο εγγύς μέλλον.

Πρώτα-πρώτα, στις 11 Ιουνίου ανακοινώθηκε από τα χείλη του κυβερνητικού εκπροσώπου η απόφαση για το οριστικό κλείσιμο της ΕΡΤ. Άμα τη ανακοινώσει πλήθος κόσμου συνέρρευσε στο ραδιομέγαρο της Αγίας Παρασκευής για να εκφράσει τη συμπαράστασή του στους μέχρι τότε εργαζομένους, ενώ θύελλα διαμαρτυριών ξεσηκώθηκε σε ολόκληρη την επικράτεια, καθώς και σε μεγάλες ξένες πρωτεύουσες. Το βράδυ της ίδιας ημέρας έπεσε στις τηλεοράσεις το «μαύρο», στιγματίζοντας δια παντός την ελληνική ιστορία. Μπορεί μεν ο τρόπος λειτουργίας της ΕΡΤ (αναξιοκρατία, κατασπατάληση δημοσίου χρήματος κ.ά.) να μην άρεζε σε κανέναν πλην των ωφελουμένων, ωστόσο δύσκολα θα έβρισκε υποστηρικτές τόσο η βίαιη διακοπή του σήματος όσο και η προχειρότητα στη διαδικασία σύστασης του νέου δημόσιου φορέα ραδιοτηλεόρασης. Πάντως, καλό είναι να τονιστεί πως οι τελευταίες ώρες μετάδοσης, πριν κατέβουν οι διακόπτες στην ΕΡΤ, πρέπει να αποτελέσουν το παράδειγμα για την ορθή άσκηση ελεύθερης δημοσιογραφίας χωρίς άνωθεν εντολές και παρεμβάσεις, όπως συνέβαινε κατά κόρον στο παρελθόν.

Επιπρόσθετα, το τραγικό συμβάν που έλαβε χώρα λίγο μετά τα μεσάνυχτα της 18^ης Σεπτεμβρίου μονοπώλησε δικαιολογημένα το ενδιαφέρον της ελληνικής κοινής γνώμης. Η δολοφονία του Παύλου Φύσσα από φίλα προσκείμενους στη Χρυσή Αυγή δεν ήταν απλώς ένα ειδεχθές έγκλημα, μια ακόμη «μαύρη» στιγμή, αλλά κανονική μαχαιριά στο ήδη πληγωμένο σώμα του δημοκρατικού πολιτεύματος. Παράλληλα, έδωσε την αφορμή για ενδελεχή διερεύνηση εκ μέρους των δικαστικών λειτουργών της δράσης πολλών στελεχών του ακροδεξιού κόμματος, προσδίδοντάς του τον χαρακτηρισμό της εγκληματικής οργάνωσης. Ως αποτέλεσμα της διαλεύκανσης του φονικού, σε συνδυασμό με πληθώρα επιβαρυντικών στοιχείων που προέκυψαν κατά τη διάρκεια της μετέπειτα ανάκρισης, η ηγεσία και ορισμένα σημαίνοντα μέλη της Χρυσής Αυγής οδηγήθηκαν στη φυλακή. Μάλιστα, ήταν η πρώτη φορά που ο αρχηγός μιας παράταξης με κοινοβουλευτική εκπροσώπηση κρίθηκε προσωρινά κρατούμενος. Βεβαίως, το φαινόμενο της ανόδου των εξτρεμιστικών μορφωμάτων, όπως απέδειξαν οι κατοπινές εξελίξεις (:εξακολούθηση και επαύξηση της εκλογικής επιρροής), πρόσκαιρα αντιμετωπίζεται με την ποινική καταστολή, η οποία άλλωστε ενέχει τον κίνδυνο θυματοποίησης των ίδιων των ενόχων. Βασικό μέλημα της πολιτείας θα πρέπει να είναι η καταπολέμηση των οικονομικών και κοινωνικών αιτίων που στρέφουν τον κόσμο προς τα άκρα.

Συμπερασματικά, η ανασκόπηση του 2013 για την Ελλάδα οφείλει -περισσότερο από κάθε άλλη χρονιά- να έχει τον χαρακτήρα της ενδοσκόπησης, ώστε το επόμενο έτος να έχει λιγότερο «μαύρο» σε όλα τα επίπεδα της πολυτάραχης ζωής του τόπου.

Τρεις εκφάνσεις πολιτικής γελοιότητας 25/11/2013

Ολοένα πληθαίνουν δυστυχώς οι τραγελαφικές συμπεριφορές των πολιτικών ταγών της χώρας, οι οποίες μας αναγκάζουν καταρχάς να χαμογελούμε, στη συνέχεια να απορούμε και τελικά να απογοητευόμαστε μαζί τους. Δεν είναι μόνο το φανερά χαμηλό επίπεδο των τωρινών βουλευτών, αλλά κυρίως η παροιμιώδης αδυναμία τους να αφουγκραστούν την κοινωνία, καθώς και η τάση για συνεχή αυτοπροβολή που τους χαρακτηρίζει.

Πρώτο παράδειγμα: η άνευ προηγουμένου διαμαρτυρία της Ζωής Κωνσταντοπούλου έξω από το ραδιομέγαρο της πρώην ΕΡΤ. Η γόνος παλαίμαχου αριστερού αρχηγού, συνοδευόμενη από συνδικαλιστές και συναγωνιστές-συναδέλφους της, όπως η Ραχήλ Μακρή (που πήγε προς στιγμή να της κλέψει τη δόξα ανεβαίνοντας στα κάγκελα!), ζητούσε επί ώρα να εισέλθει στον προαύλιο χώρο και στο εσωτερικό των κτιρίων για να «προστατεύσει» την περιουσία της δημόσιας τηλεόρασης. Η άρνηση των αστυνομικών οργάνων και η απώθηση των φερέλπιδων εισβολέων είχε ως αποτέλεσμα το ξέσπασμα της αγανακτισμένης βουλευτίνας, η οποία εξαπέλυσε σωρεία λεκτικών υπερβολών εναντίον τους («είστε όλοι σας επίορκοι!», «να παρέμβει εισαγγελέας, διότι μπορώ να αναγνωρίσω τους επιόρκους», «αυτό είναι σφετερισμός του πολιτεύματος, έχετε διαπράξει εσχάτη προδοσία!»), που μόνο ως κωμικές μπορούν να αντιμετωπιστούν.

Δεύτερο παράδειγμα: η υπερψήφιση της πρότασης δυσπιστίας σε βάρος της κυβέρνησης από τη Θεοδώρα Τζάκρη. Η διατελέσασα υφυπουργός Εσωτερικών κατά τη διάρκεια της πρωθυπουργίας του Γιώργου Παπανδρέου κέρδισε επάξια ένα σαββατοκύριακο δημοσιότητας, καθώς είδε ξαφνικά το «φως το αληθινόν» και αποφάσισε ότι έφτασε η στιγμή της προσωπικής της επανάστασης. Βεβαίως, δεν είναι καθαυτή μεμπτή η αλλαγή γνώμης, όμως δεν μπορεί να μην εκφράσει κανείς την απέχθειά του για αυτάρεσκες επιδεικτικές κινήσεις υποτιθέμενου πολιτικού εντυπωσιασμού: η μεταστροφή τής μέχρι πρότινος συνεπούς υποστηρίκτριας των μνημονίων σε αντάρτισσα που επιτελούς άκουσε τη φωνή της βάσης, την ίδια ώρα που «κραδαίνει» κάποια από τις πανάκριβες τσάντες της, προκαλεί μόνο θυμηδία – αν όχι θλίψη.

Τρίτο παράδειγμα: οι απίστευτες δηλώσεις του Ιορδάνη Τζαμτζή για το ύψος των σημερινών αποδοχών των βουλευτών. «Αν είναι να παίρνω 2.000 ευρώ το μήνα δεν θέλω να είμαι βουλευτής», τόνισε αρχικά και χωρίς ίχνος αιδούς προσέθεσε πως ορισμένοι συνάδελφοί του «ξεραίνουν και το σκ… τους για να ζήσουν»! Με άλλα λόγια, δεν αρκεί σε πολλούς αντιπροσώπους του έθνους το ποσό των 5.700 ευρώ (καθαρά και αφορολόγητα), το οποίο λαμβάνουν ως μηνιαία αποζημίωση σύμφωνα με τις πρόσφατες ανακοινώσεις του γενικού γραμματέα της Βουλής, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη μπόνους από συμμετοχή στις επιτροπές, έξοδα μετακίνησης και λοιπές ευκολίες. Λογικό ήταν οι πρωτοφανείς ατάκες του πληθωρικού και αθυρόστομου βουλευτή να ξεσηκώσουν θύελλα αντιδράσεων από κάθε στοιχειωδώς νοήμονα άνθρωπο.

Από τα εν λόγω περιστατικά, που φαινομενικά μπορεί να διαφέρουν μεταξύ τους, προκύπτει μια άκρως ανησυχητική διαπίστωση: βουλευτές αντίστοιχου «διαμετρήματος» -τύπου Κωνσταντοπούλου, Τζάκρη, Τζαμτζή- έχουν βρει καταφύγιο σε όλες τις παρατάξεις (σκόπιμα παραπάνω δεν αναφέρονται τα κόμματα, με τα οποία εξελέγησαν οι τραγικοί πρωταγωνιστές), ενώ ψηφίζονται από πολίτες διαφόρων περιοχών και διαφορετικών τάξεων. Στην πραγματικότητα, οι προκείμενες περιπτώσεις αποτελούν ουσιωδώς όμοιες εκφάνσεις της πολιτικής γελοιότητας και του γενικότερου λαϊκισμού, που δεσπόζουν στην εποχή μας διατηρώντας κοινωνικά ερείσματα. Έως πότε;

Κεντροαριστερά μόνη(;) ψάχνεται 04/11/2013

Η κουβέντα για το μέλλον της κεντροαριστεράς δεν είναι κάτι καινούριο ούτε στην Ευρώπη ούτε στην Ελλάδα. Στη χώρα μας ξεκίνησε κατόπιν των διαδοχικών εκλογικών αναμετρήσεων του περασμένου έτους και κυρίως με αφορμή τα αποτελέσματά τους, που κατέστησαν αναγκαία τη σύμπραξη του ΠΑΣΟΚ και της ΔΗΜΑΡ με την (κεντρο)δεξιά ΝΔ για το σχηματισμό κυβέρνησης.

Σε γενικές γραμμές, τα δεδομένα είναι γνωστά: ο μικρός πυλώνας της αρχικά τρικομματικής συγκυβέρνησης αποχώρησε, με αποτέλεσμα να παραμείνουν οι δύο μέχρι πρότινος πρωταγωνιστές του δικομματισμού να εξασφαλίζουν την κυβερνητική σταθερότητα. [Ανάλογο προηγούμενο βρίσκει κανείς στη Γερμανία, όπου το 2005 έγινε πράξη ο λεγόμενος «μεγάλος συνασπισμός» ανάμεσα στο χριστιανοδημοκρατικό και το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα, ενώ αντίστοιχες εξελίξεις κυοφορούνται και σήμερα, με επικεφαλής και πάλι την Άνγκελα Μέρκελ.]

Έκτοτε, οι συζητήσεις για τη στάση των εν λόγω κομμάτων-εκφραστών της κεντροαριστεράς δεν έπαψαν να μονοπωλούν το ενδιαφέρον των ίδιων των σχηματισμών, αλλά και να απασχολούν ένα σεβαστό κομμάτι της κοινής γνώμης. Ενδεικτικό των έντονων διεργασιών αποτελεί ένα κείμενο-προσκλητήριο σε όλες τις κεντροαριστερές δυνάμεις από 58 εξέχοντα πρόσωπα που προτείνουν μεταξύ άλλων τη δημιουργία ενός ενιαίου φορέα (στα πρότυπα της επιτυχημένης ιταλικής «Ελιάς»), υπό τη σκέπη του οποίου θα συστεγαστούν όσοι αυτοπροσδιορίζονται ανάμεσα στη δεξιά και στη νεοκομμουνιστική αριστερά. Συνεπώς, προφανές είναι πως απευθύνεται σε ένα αρκετά ευρύ φάσμα ανθρώπων, συλλογικών κινήσεων και κομμάτων, που καλούνται να συγκλίνουν και να συστήσουν ένα νέο πολιτικό μόρφωμα με ορίζοντα τις προσεχείς εκλογές για την ευρωβουλή και την τοπική αυτοδιοίκηση.

Αν διαβάσει κάποιος προσεκτικά τη συγκεκριμένη διακήρυξη, δύσκολα θα διαφωνήσει με το περιεχόμενό της. Βεβαίως, το γεγονός αυτό μπορεί να σημαίνει είτε ότι πρόκειται για μια ακόμα καλογραμμένη έκθεση ιδεών είτε ότι εμπεριέχει πολλές κοινοτοπίες, οι οποίες δεν αμφισβητούνται πλέον από τους περισσότερους. Σε κάθε περίπτωση, όμως, φαίνεται να έχει γίνει αντιληπτό στους πόλους της κεντροαριστεράς (τουλάχιστον στους υπογράφοντες) ότι πιθανή αυτόνομη κάθοδος του ΠΑΣΟΚ και της ΔΗΜΑΡ στις επερχόμενες εκλογικές αναμετρήσεις μάλλον θα ισοδυναμεί με πολιτική αυτοχειρία.

Ωστόσο, η υπό διερεύνηση κίνηση -παρά τις όποιες καλές προθέσεις έχουν οι εμπνευστές της- πάσχει ιδίως για συμβολικούς και επικοινωνιακούς λόγους. Πρώτον, όπως εντόπισε ο δημοσιογράφος Πάσχος Μανδραβέλης σε άρθρο του στην Καθημερινή (17.10.2013), ο μέσος όρος ηλικίας των 58 είναι «57 και κάτι»! Αλήθεια, πόσο μπορούν να επηρεάσουν τη νεολαία, τους χιλιάδες ανέργους και τον μέσο οικογενειάρχη Έλληνα τα σωστά μα επαναλαμβανόμενα λόγια ορισμένων επιτυχημένων 60άρηδων διανοούμενων; Δεύτερον, ξεκάθαρο είναι πως οι 58 δίνουν προτεραιότητα στις ιδέες εν αντιθέσει με τα πρόσωπα. Με τον τρόπο αυτό, παραγνωρίζουν τη σημασία ανεύρεσης ενός χαρισματικού -ει δυνατόν, νέου ηλικιακά- προσώπου, που θα αναλάβει να ενσαρκώσει τις προκείμενες πολιτικές αρχές και να σηκώσει το βάρος του όλου εγχειρήματος. Ποιος εχέφρων δεν κατανοεί πως η εκτίναξη των ποσοστών του ΣΥΡΙΖΑ οφείλεται προπαντός στη σταδιακή μετατροπή του σε αρχηγοκεντρικό κόμμα;

Τελικά, έχει δίκιο ο συγγραφέας Νίκος Δήμου που σχολιάζει συναφώς: «Ναι, μας χρειάζεται ένας κεντροαριστερός Τσίπρας. Πιο καλλιεργημένος, πιο έξυπνος αλλά εξίσου γοητευτικός και ελκυστικός… Αν δεν βρεθεί κάποιος ουσιαστικός ηγέτης, δέκα διακηρύξεις να γράψουν 200 σοφοί, δεν θα γίνει τίποτα».

Περί «βλαχοδημάρχων» και «βλαχοψηφοφόρων» 09/09/2013

Ενώπιον της κεντρικής επιτροπής του κόμματός του, ο Αλέξης Τσίπρας επέλεξε να δώσει το εναρκτήριο λάκτισμα της αντιπαράθεσης ενόψει των αυτοδιοικητικών εκλογών που θα διεξαχθούν τον προσεχή Μάιο. Χρησιμοποίησε μάλιστα σκληρό λεξιλόγιο μιλώντας περί «βλαχοδήμαρχων που έχουν εκλεγεί από ΝΔ και ΠΑΣΟΚ και πρέπει να σαρωθούν». Με τον τρόπο αυτό, θέλησε εξαρχής να καταστήσει ξεκάθαρο πως δεν πρόκειται να συναινέσει σε κανενός είδους σύμπραξη με στελέχη που είτε ανήκουν στα δύο κόμματα της συγκυβέρνησης είτε θα στηριχθούν εκ νέου από αυτά εμφανιζόμενα με το μανδύα των υπερκομματικών υποψηφιοτήτων.

Λογικό ήταν η συγκεκριμένη αποστροφή του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης να ξεσηκώσει θύελλα συζητήσεων, με πληθώρα σχολίων και τοποθετήσεων από διάφορα πρόσωπα. Ενδεικτικά, ο πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας υποστήριξε ότι «σε μία περίοδο που όλοι οι δήμοι δίνουν αγώνα επιβίωσης, που προσπαθούν σε συνθήκες παρατεταμένης οικονομικής κρίσης να αναπληρώσουν την υποχώρηση του κοινωνικού κράτους και να στηρίξουν τους οικονομικά αδύναμους πολίτες, ο κ. Τσίπρας ξαναδιαιρεί τους δημάρχους ανάλογα με ποια κόμματα τους είχαν υποστηρίξει στις εκλογές, χρησιμοποιώντας όρους και αντιλήψεις που παραπέμπουν στο διχασμό των δεκαετιών του ‘50 και του ‘60». Ο υπουργός Εσωτερικών, από την πλευρά του, έκανε λόγο για «ύβρη στην ίδια την τοπική αυτοδιοίκηση», ενώ με την προκείμενη αναφορά διαφώνησε και ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Δημήτρης Τσουκαλάς.

Ωστόσο, ακόμα και αν απορεί κανείς με τη χρήση -και δη με τάση ισοπεδωτικής γενίκευσης- του όρου «βλαχοδήμαρχοι», δεν μπορεί εύκολα να διαφωνήσει με το ουσιαστικό περιεχόμενό του. Πράγματι, η τοπική αυτοδιοίκηση αποτελεί τεκμηριωμένα πια την πρωταθλήτρια διαφθοράς και τον βασικό πυρήνα διαπλοκής στη χώρα: απευθείας αναθέσεις έργων, εκβιάσεις, δωροδοκίες, υπεξαιρέσεις, παράνομοι διορισμοί, ρουσφέτια, εξυπηρέτηση μικροσυμφερόντων συνιστούν -εδώ και χρόνια- δυστυχώς τον κανόνα λειτουργίας των αιρετών τοπικών αρχών.

Ο κατάλογος με τα ονόματα των δημάρχων, αντιδημάρχων, δημοτικών συμβούλων, περιφερειαρχών και πρώην νομαρχών, οι οποίοι εμπλέκονται σε σκάνδαλα διασπάθισης δημοσίου χρήματος και κατηγορούνται για παράβαση καθήκοντος, είναι ατελείωτος. Τα εισαγγελικά γραφεία ανά την Ελλάδα δεν προλαβαίνουν να ασκούν ποινικές διώξεις και να σχηματίζουν δικογραφίες. Κάποιοι ήδη είναι κατάδικοι, άλλοι υπόδικοι και ακόμα περισσότεροι έχουν τεθεί σε αργία αναμένοντας την οριστική ετυμηγορία της δικαιοσύνης. Η αλήθεια είναι πως η τραγική πλειοψηφία αυτών προέρχονται από τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ.

Βεβαίως, πέρα από τη σχετική επισήμανση, ο αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ παρέλειψε εντελώς να αναφερθεί στην ευθύνη των «βλαχοψηφοφόρων» που ανέδειξαν με δημοκρατικές διαδικασίες, ανέχτηκαν και πολλές φορές επανεξέλεξαν αυτούς τους «βλαχοδημάρχους». Οι αυτοδιοικητικοί άρχοντες δεν έπεσαν από τον ουρανό, είναι σαρξ εκ της σαρκός των τοπικών κοινωνιών. Συνεπώς, καμία δικαιολογία δεν μπορεί να φανεί αρκετά πειστική για να λειτουργήσει ως άλλοθι στη συμπεριφορά των «βλαχοψηφοφόρων».

Τελικά, οι επερχόμενες αρχαιρεσίες της τοπικής αυτοδιοίκησης (ιδίως αν εφαρμοστεί ο διαφορετικός τρόπος εκλογής, όπως συζητείται) αποτελούν μεγάλη ευκαιρία αφενός για τη συνειδητοποίηση της τεράστιας δύναμης και της συνεπαγόμενης ευθύνης που έχουν οι «βλαχοψηφοφόροι», αφετέρου δε για την απομάκρυνση των λογής-λογής «βλαχοδημάρχων» και την καταψήφιση των επίδοξων αντικαταστατών τους, ανεξαρτήτως του κομματικού χώρου στον οποίο ανήκουν.

Η πανεπιστημιακή μεταρρύθμιση βάσει του ν. 4009/2011 17/07/2013

Πρόλογος(*)

Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι να παρουσιάσει ορισμένες πτυχές του νέου νομοθετικού πλαισίου για την ανώτατη εκπαίδευση, όπως διαμορφώθηκε κυρίως με το ν. 4009/2011, αλλά και τις μετέπειτα τροποποιήσεις του. Η προσέγγιση που επιχειρείται παρακάτω γίνεται πρωτίστως από τη σκοπιά της διοικητικής επιστήμης, δηλαδή με γνώμονα την αποτελεσματικότητα -ή όχι- των καινούριων ρυθμίσεων, οι οποίες επέφεραν σημαντικές αλλαγές στην οργανωτική δομή και φυσιογνωμία των πανεπιστημίων. Ωστόσο, είναι αναπόφευκτο, λόγω της επιστημονικής συνάφειας του αντικειμένου, να μην (επανα)διατυπωθούν κάποιες παράπλευρες επισημάνσεις σχετικά με τη συνταγματικότητα των εν λόγω διατάξεων.

Άλλωστε, γύρω από αυτούς τους άξονες, ήτοι αφενός τα λειτουργικά-πρακτικά προβλήματα και αφετέρου τα συνταγματικά-νομικά ζητήματα, κινήθηκε εν πολλοίς η ζωηρή συζήτηση που προηγήθηκε και επακολούθησε της ψήφισης του ν. 4009/2011. Πάντως, τις συγκεκριμένες δυσχέρειες ήδη επιδίωξε να άρει ο νομοθέτης με τις επακολουθήσασες διορθωτικές παρεμβάσεις του, που έλαβαν χώρα ιδίως με το ν. 4076/2012.

Βεβαίως, πρέπει εξαρχής να διευκρινιστεί ότι στόχευση της προκείμενης εργασίας δεν είναι η ανάλυση όλης της ισχύουσας νομοθεσίας που διέπει πλέον την ανώτατη εκπαίδευση: κάτι τέτοιο, εκτός από μια υπερφιλόδοξη σκέψη, θα αποτελούσε μάλλον και ένα απονενοημένο διάβημα, ενόψει της έκτασης και της περιπλοκότητας του υπάρχοντος θεσμικού πλαισίου. Όμως, θα γίνει μια προσπάθεια νηφάλιας αντιμετώπισης των κατ’ εκτίμηση κρισιμότερων διατάξεων, καθώς και των βασικότερων αλλαγών που επήλθαν με την πρόσφατη μεταρρύθμιση στο πανεπιστημιακό πεδίο.

Ειδικότερα, διερευνάται η οργανωτική αναδιάρθρωση των ΑΕΙ και ο εσωτερικός διαχωρισμός ανάμεσα σε τμήματα και σχολές. Στη συνέχεια, γίνεται λόγος για τη σύνθεση, τον τρόπο ανάδειξης και τις αρμοδιότητες του νέου συλλογικού πανεπιστημιακού οργάνου, του Συμβουλίου του ιδρύματος, το οποίο διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στην οργανωτική ιεραρχία. Ακολουθεί ξεχωριστή αναφορά για τα εξωτερικά μέλη, όπου αποπειράται να δοθεί μια απάντηση στο κατά πόσο είναι σύμφωνη με το Σύνταγμα η συμμετοχή τους στη διοίκηση του πανεπιστημίου.

Δεν θα μπορούσε να λείψει σχετικό κεφάλαιο για τη θέση του Πρύτανη και του Κοσμήτορα στην ανανεωμένη δομή των ανώτατων ιδρυμάτων, στην εκλογή και συνεπώς στη νομιμοποίηση των οργάνων αυτών, όπως και στις σημαντικότερες αρμοδιότητές τους. Εξάλλου, αξίζει να σημειωθεί ότι σε διάφορα σημεία της μελέτης θίγεται το φλέγον ζήτημα της συγκρότησης των εκλεκτορικών σωμάτων για την εκλογή και εξέλιξη των μελών ΔΕΠ.

Αλλά πριν την εξέταση των παραπάνω θεματικών, προηγείται η διατύπωση κάποιων εισαγωγικών σκέψεων για το προϋφιστάμενο νομοθετικό καθεστώς στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, που εκκινούν από και καταλήγουν στην ευρέως διαδεδομένη διαπίστωση της ανάγκης μεταρρύθμισης του δημόσιου πανεπιστημίου. Επιπροσθέτως, κρίνεται σκόπιμη -υπό το πρίσμα της διοικητικής επιστήμης- η τοποθέτηση επί δύο ερωτημάτων: πρώτον, αν εξυπηρετήθηκε με την προπαρασκευαστική του ν. 4009/2011 διαδικασία η «καλή νομοθέτηση», και δεύτερον, ποιο είναι το «όραμα» του νέου νόμου για την ανώτατη παιδεία.

Στο επίμετρο, τέλος, επισημαίνεται η μάλλον παγιωμένη προχειρότητα στον τρόπο νομοθέτησης επί των ακαδημαϊκών θεμάτων, που ενδέχεται μάλιστα να οδηγήσει εκ νέου σε ορισμένες δυσλειτουργίες. Συμπερασματικά, διαπιστώνεται η πρωταρχική σημασία των προσώπων ως προς την καλύτερη λειτουργία των θεσμών, ενώ αφήνονται κάποια περιθώρια αισιοδοξίας για το μέλλον, τα οποία απορρέουν από τη μέχρι τώρα πορεία και εφαρμογή της νέας νομοθεσίας στα ΑΕΙ.  (περισσότερα…)

Ο αμέτοχος Πρόεδρος της Δημοκρατίας 25/06/2013

Τα τελευταία χρόνια, ιδίως από το 2009 και έπειτα, παρατηρείται η συστηματική προσφυγή της εκάστοτε κυβέρνησης στην έκδοση πράξεων νομοθετικών περιεχομένου (π.ν.π.), προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα ποικίλα αναφυόμενα προβλήματα κατά την ενάσκηση της πολιτικής τους.

Πιο πρόσφατο παράδειγμα αποτέλεσε η από 10.6.2013 π.ν.π., η οποία δίνει τη δυνατότητα σε υπουργούς να προχωρούν σε συγχωνεύσεις φορέων ή να αποφασίζουν το κλείσιμό τους. Με τον τρόπο αυτό μεθοδεύτηκε το «λουκέτο» στην ΕΡΤ, θέμα που έχει ήδη κορεστεί και εδώ μόνο ως αφετηρία διατύπωσης ορισμένων σκέψεων θα λειτουργήσει. Στην πραγματικότητα, η επαφή μας με το θεσμό των π.ν.π. είναι πλέον συχνότερη παρά ποτέ, ενώ πιθανότατα θα συνεχίσει να προτιμάται από την εκτελεστική εξουσία πρωτίστως λόγω της ταχύτερης σε σχέση με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία λήψης των αναγκαίων μέτρων και επίτευξης των επιδιωκόμενων αποτελεσμάτων.

Η δυνατότητα έκδοσης π.ν.π. προβλέπεται στο άρθρο 44 παρ. 1 του Συντάγματος: «Σε έκτακτες περιπτώσεις εξαιρετικά επείγουσας και απρόβλεπτης ανάγκης ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μπορεί, ύστερα από πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου, να εκδίδει πράξεις νομοθετικού περιεχομένου(…)». Από μια απλή ανάγνωση της προκείμενης ρύθμισης προκύπτει ότι, πέραν της ουσιαστικής προϋπόθεσης -ήτοι της ύπαρξης έκτακτων περιπτώσεων εξαιρετικά επείγουσας και απρόβλεπτης ανάγκης-, για την έκδοση π.ν.π. απαιτείται η σύμπραξη του Υπουργικού Συμβουλίου και του Προέδρου της Δημοκρατίας (ΠτΔ).

Υποστηρίζεται στη θεωρία του Συνταγματικού Δικαίου ότι η εν λόγω συμμετοχή του ΠτΔ είναι καθαρά τυπική και συνεπώς αυτός υποχρεούται, εφόσον η κυβέρνηση του προτείνει την έκδοση π.ν.π., να την υπογράψει. Ωστόσο, η αντίληψη αυτή δεν στηρίζεται ευθέως στο γράμμα του Συντάγματος: αντιθέτως, η δυνητική διατύπωση («μπορεί…να εκδίδει») οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο ΠτΔ διαθέτει διακριτική ευχέρεια στην έκδοση π.ν.π. και σε καμία περίπτωση δεν έχει δέσμια αρμοδιότητα.

Στο ίδιο συμπέρασμα καταλήγει κανείς αν προσεκτικά διαβάσει τι προβλέπεται και ως προς τις άλλες αρμοδιότητες του ΠτΔ, οι οποίες εξάλλου είναι «μόνο όσες του απονέμουν ρητά το Σύνταγμα και οι νόμοι που είναι σύμφωνοι μ’ αυτό» (άρθρο 50) και όσες του έχουν απομείνει μετά την αναθεώρηση του 1986. Ενδεικτικά, στις περιπτώσεις κατά τις οποίες ο ΠτΔ δεν έχει δυνατότητα να ενεργήσει ή ακόμη και να απέχει από μία ενέργεια, ο συνταγματικός νομοθέτης είναι σαφής: έτσι, ο ΠτΔ «διορίζει τον Πρωθυπουργό» (άρθρο 37 παρ. 1), «συγκαλεί τη Βουλή» (άρθρο 40 παρ. 1), «εκδίδει τα διατάγματα» (άρθρο 43 παρ. 1). Όμως, όταν ο ΠτΔ έχει ένα -έστω περιορισμένο- περιθώριο κινήσεων, το Σύνταγμα είναι και πάλι ξεκάθαρο: πράγματι, ο ΠτΔ «μπορεί να αναστείλει τις εργασίες της βουλευτικής συνόδου» (άρθρο 40 παρ. 2), «μπορεί να διαλύσει τη Βουλή» (άρθρο 41 παρ. 1), «μπορεί να αναπέμψει στη Βουλή νομοσχέδιο» (άρθρο 42 παρ. 1).

Δυστυχώς, η πολιτική πρακτική τόσο από την πλευρά των κυβερνήσεων όσο και εκ μέρους των προσώπων που διετέλεσαν ΠτΔ, από τη Μεταπολίτευση έως σήμερα, έχουν καταστήσει τον τελευταίο αδρανή και αμέτοχο παρατηρητή της δημόσιας ζωής της χώρας. Δύο πιθανές εξελίξεις διαφαίνονται στον ορίζοντα: είτε ο ΠτΔ θα ασκήσει πραγματικά εκείνες τις συνταγματικές αρμοδιότητες στις οποίες έχει ακόμα ορισμένη διακριτική ευχέρεια, είτε θα πρέπει να του αφαιρεθούν και αυτές στην επόμενη αναθεώρηση. Το έσχατο, τουλάχιστον, θα ήταν ένα δείγμα ειλικρίνειας.

Η αβάσταχτη ελαφρότητα του Ζίζεκ 25/05/2013

«Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι από τους λιγοστούς φάρους στην Ευρώπη σήμερα. Το τεστ που πρέπει να γίνεται στον κόσμο πρέπει να είναι το εξής: αντί να τους ρωτάμε τι πιστεύουν για την Ευρώπη, πρέπει απλώς να τους ρωτάμε ποια είναι η γνώμη τους για τον ΣΥΡΙΖΑ. Αν δεν στηρίζουν τον ΣΥΡΙΖΑ, τότε -όπως βλέπω εγώ το μέλλον της δημοκρατίας- όλοι αυτοί οι άνθρωποι θα πάρουν από εμένα ένα εισιτήριο πρώτης θέσης χωρίς επιστροφή για τα γκουλάγκ της Σιβηρίας».

Τάδε έφη ο σημαίνων αριστερός διανοητής Σλαβόι Ζίζεκ στο Ζάγκρεμπ σε εκδήλωση με τίτλο «Η ουτοπία της δημοκρατίας»(!), στην οποία συμμετείχε και ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Αλέξης Τσίπρας. Ο τελευταίος, μάλιστα, από αμηχανία, από κυνισμό ή από υποχρέωση, όχι μόνο δεν αντέδρασε, αλλά καταχειροκρότησε μειδιώντας στο άκουσμα του παραπάνω σχολίου.

Είναι να απορεί κανείς με το πόσο ανερυθρίαστα γίνονται στις μέρες μας τέτοιου περιεχομένου δηλώσεις. Ιδίως, όταν εκπορεύονται από τα χείλη ενός σπουδαίου και εγνωσμένης αξίας θεωρητικού – διότι ο Ζίζεκ δεν είναι κανένας τυχαίος. Και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με τον ίδιο τρόπο, όπως αντιμετωπίζονται κάποιες γραφικές φιγούρες του ελληνικού κοινοβουλίου. Δεν είναι δυνατόν να ασκηθεί όμοια κριτική στον Σλοβένο φιλόσοφο και στον Πάντζα, για παράδειγμα, που φωνάζει δήθεν χιουμοριστικά «χάιλ Χίτλερ» στη Βουλή ή στον Παναγούλη που είχε ευχηθεί στους «μνημονιακούς» βουλευτές να μην έχουν το τέλος του πρεσβευτή των ΗΠΑ στη Λιβύη (ο οποίος πρώτα λιντσαρίστηκε μέχρι θανάτου από τους εξτρεμιστές και έπειτα το πτώμα του σκυλεύθηκε).

Πολύ σωστά διερωτάται ο ιστορικός Νίκος Μαραντζίδης σε άρθρο του (21.5.2013) στο protagon.gr «αν οι θεωρητικοί της ευρωπαϊκής ριζοσπαστικής Αριστεράς λένε δημόσια, χωρίς κανενός είδους συστολή, πως θα στείλουν στα γκουλάγκ όσους δεν συμφωνούν με τον ΣΥΡΙΖΑ, (…) μέχρι πού φθάνουν στις ιδιωτικές τους συζητήσεις;». Πράγματι, πώς είναι δυνατόν να αστειεύεται κάποιος με τα εκατομμύρια θύματα του σταλινικού ολοκληρωτισμού; Και πόσο απέχουν οι γελοίοι χλευασμοί αυτού του επιπέδου με τις αντίστοιχες «υποσχέσεις» της άλλης πλευράς για στρατόπεδα συγκέντρωσης, φούρνους και σαπούνια;

Όμως, το βάρος πέφτει αναπόδραστα στον πρόεδρο της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος τυγχάνει να θεωρείται ως ο πλέον ανερχόμενος και ελπιδοφόρος ηγέτης σε πανευρωπαϊκή κλίμακα. Σύντομα, οι εξελίξεις θα φέρουν τον Τσίπρα προ των ευθυνών του και θα κληθεί να απαντήσει σε ένα κρισιμότατο δίλημμα: αν σκοπεύει να απευθυνθεί στις ευρύτερες κοινωνικές μάζες υιοθετώντας μια φιλολαϊκή πολιτική ήπιων τόνων ή να ριζοσπαστικοποιήσει ακόμα περισσότερο τον λόγο του ακολουθώντας μια συγκρουσιακή αντιπαράθεση με άγνωστα αποτελέσματα. Με άλλα λόγια, είτε θα κατατάξει τον ΣΥΡΙΖΑ στις δυνάμεις που σέβονται άνευ ετέρου τη δημοκρατία και τη νομιμότητα, είτε θα τον αναδείξει σε ακραίο μόρφωμα -εν είδει αντιπάλου δέους της Χρυσής Αυγής- που θα φερθεί στους αντιφρονούντες με εκδικητικό μένος.

Αν επιλέξει τη δεύτερη οδό, τότε ο ελληνικός λαός ενδέχεται να κρίνει τον Τσίπρα και τον ΣΥΡΙΖΑ με μια αβάσταχτη ελαφρότητα, ουσιωδώς όμοια με εκείνη με την οποία ο Ζίζεκ κρίνει και διακωμωδεί ιστορικές τραγωδίες.

Το «υπερδικαίωμα» στην απεργία 20/05/2013

Η εξαγγελία απεργίας από τους εκπαιδευτικούς, η άμεση επιστράτευσή τους εκ μέρους της κυβέρνησης και η κατοπινή αναστολή των κινητοποιήσεων, προκειμένου να διεξαχθούν κανονικά οι πανελλαδικές εξετάσεις, μονοπώλησαν το ενδιαφέρον -σχεδόν σύμπασας- της κοινής γνώμης τις τελευταίες δύο εβδομάδες. Ωστόσο, δεν είναι καθόλου βέβαιο αν αυτή η αλληλουχία εξελίξεων εξέπληξε κανέναν ή, ακόμα περισσότερο, αν μας έκανε σοφότερους. Το σίγουρο είναι ότι, με μια όσο το δυνατόν νηφάλια προσέγγιση, θα μπορούσαν να διατυπωθούν ορισμένες επισημάνσεις κυρίως σχετικά με το απεργιακό δικαίωμα και πώς αυτό ασκήθηκε (και δυστυχώς συνεχίζει να ασκείται) από τη Μεταπολίτευση έως σήμερα.

Στη χώρα μας, μελανό κανόνα της κοινωνικής ζωής αποτελεί η αδιαφορία για τα δικαιώματα των άλλων και εξαίρεση ο σεβασμός τους, σε πλείστες εκφάνσεις της καθημερινότητας. Τρανό παράδειγμα: αυτή η έσχατη δεδηλωμένη βούληση των συνδικαλιστικών οργανώσεων των καθηγητών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης να απεργήσουν κατά τις ημέρες εξέτασης των μαθητών της Γ’ Λυκείου σε πανελλήνιο επίπεδο. Το συντεχνιακό συμφέρον -εν προκειμένω των εκπαιδευτικών- επικρατεί κάθε έτερου δικαιώματος, οποιασδήποτε σκέψης και λογικής. Ουδείς νοιάζεται για τους άλλους, επί παραδείγματι για τους μαθητές που επιθυμούν να μετάσχουν στην τελική διαγωνιστική διαδικασία, η οποία συνιστά (καλώς ή κακώς) την κορωνίδα της πολυετούς σχολικής διαδρομής, όπως είχαν προγραμματίσει. Αλλά και κανείς δεν ασχολείται με τους γονείς, που τόσα στερήθηκαν για να δουν τα παιδιά τους να μάχονται απερίσπαστα, με αξιοπρέπεια και σωστή προετοιμασία, να πετυχαίνουν τελικά ή όχι.

Συνεπώς, επαληθεύεται για πολλοστή φορά η παρατήρηση του καθηγητή Συνταγματικού Δικαίου, Σταύρου Τσακυράκη: «Οι άλλοι πρέπει να υποφέρουν για να μας υποστηρίξουν, πρέπει να εξαναγκαστούν να ενδώσουν στα αιτήματά μας, για να πάψει η ταλαιπωρία τους. Οι άλλοι μετρούν μόνο ως σύμμαχοι ή φίλοι στην υποστήριξη των εγωιστικών μας συμφερόντων, ποτέ ως άξιοι σεβασμού στην απόλαυση δικών τους δικαιωμάτων». Ή θα είστε μαζί μας ή εναντίον μας. Μέση λύση δεν υπάρχει.

Άλλωστε, στην Ελλάδα σπανιότατα γίνεται συζήτηση για τον δίκαιο ή άδικο χαρακτήρα των οποιωνδήποτε αγωνιστικών διεκδικήσεων. Όλες οι απεργιακές κινητοποιήσεις θεωρούνται εκ προοιμίου δημοκρατικές, συνταγματικές και προεχόντως δίκαιες, έστω και αν κρίνονται -πολύ συχνά, είναι η αλήθεια- καταχρηστικές από τα δικαστήρια. Ουσιαστικά, μέσω της θωπείας των συνδικαλιστικών ηγεσιών από την εκάστοτε κυβέρνηση και της παράλληλης ανοχής της κοινωνίας, δημιουργήθηκε ένα «υπερδικαίωμα» στην απεργία που μαζί με κάποιες άλλες συλλογικές ελευθερίες, όπως η συνάθροιση (εδώ ταιριάζουν και οι καταλήψεις δρόμων), εξακολουθούν να υπερακοντίζουν ακόμα και τα θεμελιωδέστερα δικαιώματα. [Ας μη θίξουμε δε την καθολικότητα που απολαμβάνει το απεργιακό δικαίωμα, το οποίο έχει πλέον επεκταθεί στους δικηγόρους, στους δικαστικούς λειτουργούς, στους γιατρούς του ΕΣΥ και στα σώματα ασφαλείας!].

Πάντως, ειδικά στην εποχή της κρίσης, γίνεται ολοένα και πιο ξεκάθαρο ότι οι οικονομικές διεκδικήσεις τής μιας συντεχνίας-ομάδας έρχονται σε ευθεία αντιπαράθεση με τα συμφέροντα των υπόλοιπων κοινωνικών τάξεων, ενόψει των λιγοστών διαθέσιμων κρατικών πόρων. Δεν θα ήταν παρακινδυνευμένο να προβλέψει κάποιος ότι, τραγικό απότοκο αυτής της προτεραιότητας που δόθηκε στην άσκηση των επίμαχων συλλογικών δικαιωμάτων, και δη της απεργίας, (φαντάζει ότι θα) είναι ο ολοσχερής εκφυλισμός τους.

Προσμένοντας την (επ)ανάσταση 08/05/2013

Τη Μεγάλη Πέμπτη που μας πέρασε, ο πρωθυπουργός έδωσε σαφή εντολή σε όλους τους υπουργούς να παραμείνουν στα γραφεία τους -λες και δεν όφειλαν να το πράξουν!- προκειμένου να συνεχίσουν το κυβερνητικό έργο. Ποτέ δεν θα μάθουμε αν πράγματι και ποιοι συγκεκριμένοι υπουργοί (δεν) έλειψαν από τις θέσεις τους την εν λόγω ημέρα. Αλλά και πότε εν τέλει εξέδραμαν προς τον τόπο προορισμού τους, καθώς και πότε επέστρεψαν στα καθήκοντά τους.

Σε κάθε περίπτωση, το άσχημο είναι πως θεωρείται πια αυτονόητο να ξεκουράζονται και μάλιστα για μεγάλα χρονικά διαστήματα -Πάσχα, Χριστούγεννα, καλοκαίρι, τα περισσότερα σαββατοκύριακα- αυτοί που έχουν τις τύχες της χώρας στα χέρια τους. Και επιπλέον, ξεχνούν την πραγματική σημασία του λειτουργήματός τους: ότι, δηλαδή, υπουργός δεν σημαίνει τίποτε άλλο παρά υπηρέτης του λαού. [Αρκετά χρόνια παλαιότερα, το καλοκαίρι του 1978, ο τότε νεοεισελθών στην κυβέρνηση και στο κόμμα της Νέας Δημοκρατίας, Κώστας Μητσοτάκης, ανέλαβε να ζητήσει από τον πρωθυπουργό λίγες ημέρες άδειας, για να ξεκουραστούν οι καταπονημένοι υπουργοί ενόψει του Δεκαπενταύγουστου. Βλοσυρός πάντα ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, απευθύνθηκε στο υπουργικό συμβούλιο λέγοντας: «Αν θέλει κανείς να ξεκουραστεί, ας μου το πει να τον ξεκουράσω τώρα»!]

Εσχάτως, έρχονται στη φόρα -με αξιοπρόσεκτη συχνότητα- διάφορες ιστορίες από την καθημερινότητα του Δημοσίου, που μας κάνουν όλους να μένουμε με το στόμα ανοιχτό. Άλλοτε ακούμε για υπαλλήλους που απουσιάζουν αδικαιολόγητα από τη θέση τους με νόμιμη ή όχι άδεια (οι λεγόμενοι «κοπανατζήδες»), άλλοτε για εκείνους που πηγαίνουν το πρωί στη δουλειά τους, χτυπούν την κάρτα τους και στη συνέχεια εξαφανίζονται (οι αποκαλούμενοι και «φαντάσματα»). Ανακαλύπτονται δε περιπτώσεις υπαλλήλων που κατέθεσαν πλαστά πτυχία για να προσληφθούν και εξακολουθούν να καταλαμβάνουν δημόσιες θέσεις ή άλλων που καταδικάστηκαν για κακουργήματα και συνεχίζουν να πληρώνονται από τον κρατικό κορβανά.

Δεν είναι της ώρας να προσπαθήσουμε έστω να απαριθμήσουμε τα όσα τραγελαφικά συνέβαιναν και δυστυχώς συμβαίνουν ακόμα στη δημόσια ζωή του τόπου, είτε πρόκειται για την κορυφή του παγόβουνου -τους υπουργούς, τους γενικούς γραμματείς και τους πολιτικούς εν γένει- είτε αφορά κάθε βαθμίδα των δημόσιων λειτουργών. Και για να αποδίδουμε τα του Καίσαρος τω Καίσαρι, δεν είναι σκοπός του παρόντος άρθρου να εξάρει το έργο της πλειοψηφίας των υπαλλήλων του Δημοσίου, οι οποίοι εκτελούν σωστά τις υποχρεώσεις τους και παρά τις όποιες αντιξοότητες σέβονται τον διοικούμενο (θα μπορούσε κανείς να τους ονομάσει και «κορόιδα», για ευνόητους λόγους).

Ωστόσο, μια που τις άγιες ημέρες του Πάσχα γινόμαστε αυτόπτες και αυτήκοοι μάρτυρες των στερεότυπων δηλώσεων περί ανάστασης της χώρας και των επαναλαμβανόμενων άνευρων διαγγελμάτων, φρόνιμο θα ήταν να θυμόμαστε και τη ρήση ενός μεγάλου Έλληνα πολιτικού: ο Αντώνης Τρίτσης τόνιζε, λοιπόν, ότι «στην Ελλάδα η μεγαλύτερη επανάσταση θα είναι απλά να κάνει ο καθένας τη δουλειά του σωστά».

Αν όλοι, από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας μέχρι τον δεκανέα που υπηρετεί στο Καστελόριζο και από τον πρωθυπουργό μέχρι το προσωπικό καθαρισμού της Βουλής, έκαναν σωστά τη δουλειά τους, τότε αυτή θα ήταν μια πραγματική (επ)ανάσταση, την οποία προσμένουμε.

Περί γερμανικών αποζημιώσεων ο λόγος 15/04/2013

Επανήλθε στην επικαιρότητα από το «Βήμα της Κυριακής» (7.4.2013) το περίφημο ζήτημα των οικονομικών αξιώσεων της Ελλάδας έναντι της Γερμανίας, οι οποίες προέρχονται από την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Το θέμα ανακινήθηκε κατόπιν εντολής του πρωθυπουργού προς τον αναπληρωτή υπουργό Οικονομικών, προκειμένου να συσταθεί μια ειδική ομάδα εργασίας στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους. Τα αποτελέσματα της ενδελεχούς έρευνας των εμπειρογνωμόνων περιλαμβάνονται σε ένα 80σέλιδο πόρισμα, που παραδόθηκε στην πολιτική ηγεσία και -κατά τον προσφιλέστατο ελληνικό τρόπο- διέρρευσε, παρότι χαρακτηρίζεται ως «άκρως απόρρητο».

Σε αδρές γραμμές, η έκθεση της εν λόγω επιτροπής, η οποία βασίζεται σε 761 τόμους(!) αρχειακού υλικού, ήτοι 190.000 διασκορπισμένων σελίδων που ρήμαζαν σε υπόγειες αποθήκες δημοσίων κτιρίων, αναφέρει ότι ουδέποτε η χώρα μας έλαβε αποζημιώσεις, ούτε για το κατοχικό δάνειο, ούτε με τη μορφή πολεμικών επανορθώσεων. Αντιθέτως, επιδικάστηκαν περί τα 115 εκατ. γερμανικών μάρκων σε ιδιώτες που κινήθηκαν νομικά, ώστε να αποζημιωθούν από τα «εθνικοσοσιαλιστικά μέτρα διώξεως», όπως προβλεπόταν στο ν.δ. 4781/1961. Πρώτο συμπέρασμα: ο θιγόμενος πολίτης μπορεί να καταφέρει περισσότερα απ’ ό,τι το ίδιο το κράτος.

Ωστόσο, είναι πολύ δύσκολο να υπολογιστεί με ακρίβεια το ύψος των απαιτήσεων της Ελλάδας έναντι της Γερμανίας. Υποστηρίζεται ακόμα και από ξένους οικονομολόγους ότι το συνολικό χρέος ανέρχεται στο ιλιγγιώδες ποσό των 575 δισ. δολαρίων. Πιο μετριοπαθείς υπολογισμοί κάνουν λόγο για οφειλές 162 δισ. ευρώ, που επιμερίζονται σε 108 δισ. για την ανοικοδόμηση κατεστραμμένων υποδομών και 54 δισ. για το αναγκαστικό δάνειο, ενώ αντιστοιχούν στο 80% του σημερινού ΑΕΠ. Δεύτερο συμπέρασμα: σε περίπτωση της ευκταίας καταβολής του παραπάνω ποσού, τότε θα καλυπτόταν το μεγαλύτερο μέρος του δημοσίου χρέους της χώρας.

Από την πλευρά του, ο υπουργός Εξωτερικών ανέδειξε το θέμα τονίζοντας ότι «εφόσον είναι να προχωρήσουμε, θα πρέπει να έχουμε ισχυρή νομική βάση, διότι μία τέτοια κίνηση θα είναι περισσότερο νομική και λιγότερο πολιτική». Δυστυχώς, ο Δημήτρης Αβραμόπουλος φαίνεται ότι λησμονεί μια βασική αρχή της διπλωματίας που επιδρά καταλυτικά και στο διεθνές δίκαιο: την έννοια της ισχύος. Μπορεί σαν Ελλάδα να έχουμε όλα τα δίκια του κόσμου στο συγκεκριμένο ζήτημα, όπως και την καλύτερη νομική υποστήριξη τόσο στο διαπραγματευτικό στάδιο όσο και σε δικαστικό επίπεδο (όπου ενδέχεται να καταλήξουν οι όποιες διακρατικές διαφορές).

Όμως, δεν γίνεται να παραβλέπουμε το συγκείμενο της εποχής, το οποίο αναμφίβολα δεν μας ευνοεί καθόλου. Ποιο δικαστήριο θα δεχτεί να μη δικαιώσει τον πανίσχυρο γερμανικό γίγαντα (όπως ήδη έκανε στην αντίστοιχη διένεξη με την Ιταλία); Ή μήπως περιμένουμε την ίδια τη Γερμανία να «συρθεί» σε διαπραγμάτευση; Στη σωστή, δυστυχώς, βάση ήρθε να μας επαναφέρει ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών. Ορθά-κοφτά, αφού απέκλεισε κάθε πιθανότητα αποζημίωσης, ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε σημείωσε πως «πολύ πιο σημαντικό από το να οδηγούνται οι άνθρωποι στην Ελλάδα σε εσφαλμένη κατεύθυνση θα ήταν να τους εξηγήσει κανείς τον δρόμο προς τις μεταρρυθμίσεις και να τους συνοδεύσει σε αυτήν την πορεία».

Τελικό συμπέρασμα: την παρούσα στιγμή, οι ελληνικές διεκδικήσεις μόνο ως «στάχτη στα μάτια» του απελπισμένου λαού μπορούν να ιδωθούν. Και ακόμη χειρότερα, να αποτελέσουν λαϊκίστικο παιχνίδι των πολιτικών κομμάτων για «εσωτερική κατανάλωση».

Ένας επιτυχημένος θίασος 08/04/2013

Ο θίασος άρχισε να δίνει τις πρώτες παραστάσεις περί τα τέλη Ιανουαρίου. Σε καθημερινή σχεδόν βάση και επί πολλές ώρες. Ξεκίνησε με μεγάλες προσδοκίες και πράγματι τις επιβεβαίωσε. Η επιτυχία του ήταν τέτοια, που εξακολουθεί και παίζεται μέχρι σήμερα, και μάλιστα ενδέχεται να διαρκέσει αρκετά παραπάνω. Ίσως προλάβει και τις γιορτές του Πάσχα, όταν το ενδιαφέρον του κόσμου για το θέατρο εντείνεται. Δυστυχώς, όμως, έχουν τη δυνατότητα και το απολαμβάνουν μόνο οι ίδιοι οι συντελεστές και ορισμένοι εκλεκτοί προσκεκλημένοι, οι οποίοι καθημερινά εναλλάσσονται. Εμείς, οι απλοί πολίτες, μαθαίνουμε για τις εξελίξεις στην παράσταση μόνο από όσα διαρρέουν οι ηθοποιοί και η σκηνοθετική ομάδα.

Συνολικά, ο θίασος αποτελείται από δεκατρείς ανθρώπους: άλλοι ηλικιωμένοι και έμπειροι, άλλοι νεότεροι και άβγαλτοι, κάποιοι αδιάφοροι, κάποιοι καριερίστες, οι περισσότεροι φωνακλάδες. Ο σκηνοθέτης, για παράδειγμα, είναι παλιά καραβάνα στο χώρο. Έχει λάβει μέρος, είτε ως σκηνοθέτης είτε ως ηθοποιός, σε πολλά αντίστοιχα θεατρικά. Επομένως, δικαιωματικά μπορούμε να πούμε ότι σήμερα είναι στην πιο μεστή στιγμή της σταδιοδρομίας του. Με καταγωγή από την Κρήτη, δεν σηκώνει μύγα στο σπαθί του και θέλει να γίνεται πάντα το δικό του. Συχνά έρχεται σε κόντρα με τους υπολοίπους και κυρίως με την πρωταγωνίστρια του έργου, απειλεί ότι θα τα βροντήξει και θα φύγει, διότι φοβάται για την ψυχική του υγεία.

Όποτε πραγματοποιεί την απειλή του και απουσιάζει, τον αντικαθιστά ο βοηθός του. Εκείνος είναι στο ξεκίνημα της σκηνοθετικής καριέρας του, πιο διαλλακτικός και πιο χαλαρός, νομίζει ότι είναι και ωραίος, ενώ έχει ορισμένες προοδευτικές απόψεις για την πορεία του θεάτρου – και όχι μόνο. Η κληρονομιά που του έχει αφήσει ο πατέρας του στο επάγγελμα, ο οποίος έχει αποστρατευτεί πια, τον κάνει να αισθάνεται κάπως περίεργα και αμήχανα, καθώς όλοι τον συγκρίνουν με αυτόν. Προσπαθεί να χαράξει τη δική του διαδρομή, μα δεν του βγαίνει.

Η πιο ενδιαφέρουσα προσωπικότητα του θιάσου είναι, χωρίς αμφιβολία, η πρωταγωνίστρια. Ψηλή, ευθυτενής, επιβλητική. Δεν περνάει ποτέ απαρατήρητη, τόσο λόγω της εξωτερικής εμφάνισης όσο και εξαιτίας της διαπεραστικής φωνής της. Όταν ανεβαίνει στη σκηνή, αρέσκεται να αυτοσχεδιάζει επιδιδόμενη σε τεράστιους μονολόγους, πράγμα που εκνευρίζει τον σκηνοθέτη και τους συναδέλφους της. Καυγαδίζει συχνότατα με αυτούς, ανταλλάσσουν ακόμα και ύβρεις πάνω στον καλλιτεχνικό οίστρο, όμως όλα είναι στα πλαίσια της παράστασης. Εξάλλου, ο πατέρας της -κι αυτός παλαίμαχος της υποκριτικής τέχνης- τη μεγάλωσε με αυστηρότητα και της δίδαξε πώς να κλέβει την παράσταση. Το πετυχαίνει σχεδόν πάντα και με κάθε δυνατό τρόπο. Υπάρχουν φήμες ότι, σε λίγα χρόνια, θα (αυτο)προταθεί για Όσκαρ Α’ γυναικείου ρόλου.

Τέλος, οι άλλοι ηθοποιοί αρκούνται στο ρόλο του κομπάρσου. Έχουν ορισμένες μόνο λυρικές εξάρσεις. Πριν λίγο καιρό, ένας από αυτούς έσπασε το δάχτυλό του, όταν προσπάθησε να αποσπάσει την προσοχή του σκηνοθέτη και των λοιπών παρευρισκομένων: στις μετέπειτα παραστάσεις συμμετείχε με νάρθηκα στο χέρι. Πιο πρόσφατα, ένας νέος και καλογυμνασμένος ηθοποιός τσαντίστηκε με έναν έκτακτο συμμετέχοντα -επειδή δεν έπαιζε καλά τον ρόλο του- και του πέταξε ένα ποτήρι, με αποτέλεσμα να προκληθούν ζημιές στα μέσα ηχοληψίας. Τέτοιο πάθος για την ηθοποιία.

Αυτή ήταν μια σύντομη παρουσίαση του πιο επιτυχημένου θιάσου των τελευταίων ετών.

Το «ξανθό γένος» και τα ξένα συμφέροντα 01/04/2013

Οι επίμονες προσπάθειες των Κυπρίων να πείσουν τη Ρωσία να τους συνδράμει στην παρούσα κρίση, τόσο δια του Προέδρου Νίκου Αναστασιάδη (φανατικού όμως αμερικανόφιλου) όσο και μέσω των πιέσεων του ΑΚΕΛ (παραδοσιακά προσκείμενου στην «αρκούδα»), έως τώρα απέβησαν άκαρπες. Το δράμα που εκτυλίσσεται στη γειτονική χώρα μάς κάνει να αναλογιστούμε τι μπορούμε κάθε φορά να περιμένουμε από τον ξένο παράγοντα. Αναρωτιούνται αφελώς κάποιοι: «είναι δυνατόν οι ομόδοξοί μας να μη σπεύδουν να βοηθήσουν τους αδελφούς Κυπρίους;». Θα γίνει κατωτέρω μια συνοπτική προσπάθεια να αποδειχθεί η τραγική αυτή πλάνη, κυρίως όσον αφορά στους Ρώσους – πράγμα που διόλου σημαίνει ότι οι λοιπές χώρες ενεργούν διαφορετικά στην εξωτερική τους πολιτική.

Ξεκινώντας από την εποχή του ρωσοτουρκικού πολέμου (1768-1774) και των «Ορλωφικών», αν όχι και από παλαιότερα, καλλιεργήθηκε ο μύθος της ρωσικής χείρας βοηθείας: ο Κοσμάς ο Αιτωλός παρηγορούσε τους υπόδουλους Ρωμιούς μιλώντας για το «ξανθό γένος» που θα ελευθέρωνε την Πόλη. Προχωρώντας στο χρόνο διαπιστώνει κανείς πως ούτε στην επανάσταση του ’21 δεν είχε ενεργή συμμετοχή η ρωσική αυτοκρατορία, πέραν ελαχίστων εξαιρέσεων και σίγουρα κατόπιν εορτής. [Άλλο μεγάλο θέμα προς συζήτηση οι «φιλέλληνες», όρος που υφίσταται μόνο στη δική μας γλώσσα και ενδεικτικός της νοοτροπίας μας. Οι ξένοι χωρίζονται πάντα σε φιλέλληνες και μισέλληνες ανάλογα με τη στάση που τηρούν απέναντί μας].

Αργότερα, με τον ερχομό των Μπολσεβίκων στην εξουσία, τα τότε συμφέροντά τους επέβαλαν τη φιλική συμπόρευση με τον Κεμάλ, γεγονός που ενμέρει έπαιξε ρόλο και στην αποτυχημένη έκβαση της μικρασιατικής εκστρατείας των Ελλήνων. Στη συνέχεια, οι νικητές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, Στάλιν και Τσόρτσιλ, μοίρασαν τη νοτιανατολική Ευρώπη γράφοντας πάνω σε μια χαρτοπετσέτα την περίφημη «Συμφωνία των ποσοστών»: οι Άγγλοι θα είχαν 90% επιρροή στην Ελλάδα έναντι μόλις 10% των Σοβιετικών. Η εν λόγω συμφωνία δεν γνωστοποιήθηκε τότε σε εκείνους που έπρεπε. Αποτέλεσμα; Οι αντάρτες του Δημοκρατικού Στρατού μάταια να περιμένουν τη βοήθεια από τον «πατερούλη» και η χώρα μας να σύρεται σε έναν αιματηρό εμφύλιο πόλεμο.

Η σύγχρονη πραγματικότητα αποδεικνύει ότι, παρόλες τις ιστορικές εμπειρίες, οι Έλληνες -Κύπριοι και Ελλαδίτες- δεν βάζουμε καθόλου μυαλό. Εξακολουθούμε να περιμένουμε με αφύσικη αθωότητα την ξένη, εν προκειμένω τη ρωσική, παρέμβαση, η οποία όμως σπανίως έρχεται και πάντα καθυστερημένα. Πιστεύουμε τελείως λανθασμένα πως η πίστη στην ίδια θρησκεία, στο ίδιο δόγμα, αποτελεί σημαντικότερο παράγοντα από τα εκάστοτε οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα. Αλλά επιπλέον θεωρούμε ότι και οι υπόλοιπες χώρες σκέφτονται το ίδιο συναισθηματικά, όπως εμείς.

Στις δύσκολες ώρες που βιώνουμε, καλό θα είναι αυτοί που έχουν τις τύχες του ελληνισμού στα χέρια τους να συμπεριφερθούν ορθολογικά, πρωτίστως στις διπλωματικές σχέσεις – μη προσμένοντας κανέναν Πούτιν να μας περιβάλλει με «χριστιανική θαλπωρή», πόσω μάλλον τον Ομπάμα ή τη Μέρκελ. Και επιτέλους, ας θυμηθούμε αυτό που μάταια επαναλάμβανε ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ότι «δεν υπάρχουν εθνικά δίκαια παρά μόνο εθνικά συμφέροντα».

Όταν η Εκκλησία «βάζει πλάτη» 26/03/2013

Εσχάτως, έχουμε γίνει μάρτυρες μιας άνευ ετέρου(;) οικονομικής επίθεσης στην Κύπρο. Λίγοι είναι, βεβαίως, σε θέση να γνωρίζουν ποια συμφέροντα κρύβονται πίσω από αυτόν τον «πόλεμο», που κηρύχθηκε με κάθε επισημότητα από ευρωπαϊκά χείλη. Ακόμα λιγότεροι είναι εκείνοι που ενδεχομένως μπορούν έστω να προβλέψουν τι μέλλει γενέσθαι, τόσο σε σχέση με το ίδιο το νησί της Αφροδίτης όσο και αναφορικά με την ευρύτερη πορεία του ευρώ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης γενικότερα.

Η εν λόγω πρωτόγνωρη κατάσταση που βιώνει η Κύπρος αποτέλεσε αφορμή για να αναδειχθεί προς τα έξω μια ισχυρή προσωπικότητα: ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Β’. Ο προκαθήμενος της Εκκλησίας της Κύπρου αφουγκράστηκε την κοινωνία και βγήκε αμέσως μπροστά, προκειμένου να την εκφράσει και να την υπερασπιστεί. Από την αρχή δεν μάσησε τα λόγια του: όταν έγινε γνωστή η απόφαση του συμβουλίου των υπουργών οικονομικών της ευρωζώνης (ελληνιστί, Γιούρογκρουπ) για κούρεμα των καταθέσεων στις κυπριακές τράπεζες, έκανε λόγο για «προστυχιά των Ευρωπαίων». Φαίνεται σε κανέναν άδικος αυτός ο χαρακτηρισμός;

Στη συνέχεια, κατόπιν της συνολικής άρνησης της Βουλής να ψηφίσει το παραπάνω ανεκδιήγητο μέτρο, συνευρέθηκε με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Νίκο Αναστασιάδη, με τον οποίο είχε διαφωνήσει σφοδρά στο παρελθόν όσον αφορά στο περιβόητο «σχέδιο Ανάν». Έπειτα από τη συνάντηση, ο Αρχιεπίσκοπος -χωρίς φόβο αλλά με πάθος- δήλωσε πως «μπορούμε να υποθηκεύσουμε όλη την περιουσία της Εκκλησίας…για να στηρίξουμε αυτήν τη στιγμή το κράτος». Αν δεν είναι αυτή η κίνηση, πατριωτισμός στην πράξη, τότε τι ακριβώς είναι;

Ανεξάρτητα από τις ενστάσεις που εύλογα διατηρεί ο καθένας μας για τις λεγόμενες «ιερές μπίζνες», ήτοι τη διαχείριση και κατά το δυνατόν επαύξηση της εκκλησιαστικής περιουσίας (ο Χρυσόστομος τη χαρακτήρισε «τεραστίων διαστάσεων»!), δεν μπορεί παρά να αναγνωριστεί στον συγκεκριμένο ιεράρχη ότι, στις δύσκολες ώρες που περνά η μαρτυρική μεγαλόνησος, έθεσε την Εκκλησία και εαυτόν στο πλευρό του κυπριακού κράτους και συνεπώς των πολιτών αυτού – ακόμα και αν πρόκειται για ορισμένους που κατέχουν τραπεζικούς λογαριασμούς με πολλά μηδενικά.

Η Κύπρος, άλλωστε, έχει μακρά παράδοση στην «εμπλοκή» ρασοφόρων με τα δημόσια πράγματα: ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ’, ο οποίος διετέλεσε πρώτος Πρόεδρος της Δημοκρατίας, υπήρξε η πιο ενδεικτική περίπτωση θρησκευτικού και συνάμα πολιτικού ηγέτη. [Και η ελλαδική ιστορία διαθέτει κάποια αντίστοιχα παραδείγματα, τα οποία όμως δεν κρίνεται σκόπιμο να αναφερθούν εν προκειμένω].

Επανέρχεται, λοιπόν, στο προσκήνιο η συζήτηση για τον επιτελικό -ή όχι- ρόλο που διαδραματίζει η Εκκλησία, και δη η ορθόδοξη που μας αφορά άμεσα. Ποιες είναι οι δυνατότητες παρέμβασης που διαθέτει και μέχρι πού πρέπει/μπορεί να φτάνει αυτή η παρεμβατικότητα; Οι απαντήσεις εναπόκεινται στην κρίση του καθενός.

Ωστόσο, ξέχωρα από τις προσωπικές αντιλήψεις, μπορεί να ειπωθεί με αρκετή βεβαιότητα ότι η εκάστοτε Εκκλησία δεν πρέπει να αρκείται στο καθαρά ποιμαντορικό της έργο. Ιδίως τώρα, σε συνθήκες γενικευμένης κρίσης και υφέρπουσας εξαθλίωσης, οι εκκλησιαστικοί ηγήτορες οφείλουν να συμπαρασταθούν στο χειμαζόμενο λαό, να «βάλουν πλάτη»: όχι με (ευχο)λόγια, αλλά με θαρραλέες πράξεις, όπως αυτή του Αρχιεπισκόπου Κύπρου.

Το αναγκαίο συμμάζεμα των πανεπιστημίων 19/03/2013

Από τη στιγμή της εξαγγελίας του, το σχέδιο «Αθηνά» έχει προκαλέσει ποικίλες αντιδράσεις και αλλεπάλληλες συζητήσεις – όπου είναι εφικτό ακόμη να πραγματοποιηθεί δημοκρατικός διάλογος. Καταλήψεις τμημάτων, απεργίες καθηγητών, πορείες φοιτητών είναι στην ημερήσια διάταξη του ακαδημαϊκού χώρου. «Δικαιότατα», θα φωνάξουν ορισμένοι. «Αντίδραση για την αντίδραση», θα αντιλέξουν άλλοι.

Ανέκαθεν, άλλωστε, η εκπαίδευση, και δη η τριτοβάθμια, υπήρξε προνομιούχο πεδίο αντιπαραθέσεων. Έχει λησμονηθεί από όλους πότε πραγματοποιήθηκε η τελευταία σημαντική μεταρρύθμιση στα πανεπιστήμια (το 1983;), η οποία να μη δέχτηκε σφοδρότατη «πολεμική» από φοιτητές, καθηγητές και εργαζομένους. Αντιθέτως, πάντα επικροτούνταν από την πλειονότητα -τόσο των τοπικών κοινωνιών όσο και των μετεχόντων στην πανεπιστημιακή ζωή- η ίδρυση τμημάτων ΑΕΙ και ΤΕΙ σε κάθε γωνιά της Ελλάδας.

Δεν είναι σκοπός του παρόντος άρθρου να αναμασήσει αριθμούς: πόσα τμήματα, ποιες σχολές και ανώτατα ιδρύματα «φυτεύτηκαν» κατά την περίοδο της ανέφελης ευμάρειας, και κυρίως από το 1993 και εντεύθεν. Ούτε να αναφέρει ποια πρόκειται να συγχωνευτούν ή να κλείσουν και πόσοι φοιτητές θα αναγκαστούν να αλλάξουν σύντομα πόλη, βάσει του νέου σχεδίου. [Εξάλλου, το να μιλά κανείς με νούμερα είναι ο ευκολότερος τρόπος για να πει ψέματα και να παραπλανήσει, επισημαίνοντας μόνο εκείνα που τον συμφέρουν. Αξίζει να παρατηρηθεί πόσους αριθμούς χρησιμοποιούν οι πολιτικοί και οι διάφοροι δημοσιολόγοι στις ομιλίες τους!].

Γεγονός είναι, πάντως, πως στη χώρα μας ουδέποτε υπήρξε κεντρική στρατηγική στην ανώτατη παιδεία. Το σλόγκαν της χούντας «κάθε πόλη και στάδιο, κάθε χωριό και γυμναστήριο» ωχριά μπροστά στον ακαδημαϊκό σχεδιασμό της Μεταπολίτευσης. «Κάθε πόλη και ΑΕΙ, κάθε χωριό και ΤΕΙ» θα μπορούσε κάλλιστα να είναι το μοτίβο των τελευταίων (είκοσι) ετών.

Το σύστημα υπήρξε βολικό για όλους, πολύ περισσότερο στην ταλαίπωρη επαρχία: ο εκάστοτε υπουργός προωθούσε την ίδρυση μιας πανεπιστημιακής σχολής ή έστω ενός τμήματος συνήθως στον τόπο καταγωγής του, οι βουλευτές της περιοχής καμώνονταν για τη δύναμη που τους έδιδε η λαϊκή εντολή και την επιρροή που ασκούσαν στα ανώτατα κλιμάκια της κυβέρνησης, οι δημοτικές αρχές υπερηφανευόταν για το «έργο πνοής» που θα αναζωογονήσει την πόλη, οι καθηγητές βολεύονταν αγνοώντας τι θα πει «ερευνητικό έργο» (συνήθως δε, διέμεναν στην πιο κοντινή μεγαλούπολη κάνοντας καλή ζωή και πηγαινοέρχονταν μόνο για κάποια δίωρα μαθήματα, μια ημέρα της εβδομάδας), το λοιπό προσωπικό ήταν ως επί το πλείστον οι «δικοί μας άνθρωποι», οι φοιτητές νοιάζονταν κυρίως για τις εξεταστικές τους, οι τοπικές κοινωνίες αναθαρρούσαν πρόσκαιρα μέχρι να συνειδητοποιήσουν ότι η δημιουργία ενός ΑΕΙ ή ΤΕΙ δεν θα αποτελούσε πανάκεια για όλα τα προβλήματά τους.

Σήμερα, λόγω της προφανέστατης έλλειψης οικονομικών πόρων, καθίσταται αναγκαίο το συμμάζεμα στην ανώτατη παιδεία. Την ίδια στιγμή που, αφενός το μεγαλύτερο πανεπιστήμιο στην Ελλάδα, το Αριστοτέλειο, αντιμετωπίζει μείζονα προβλήματα φύλαξης και καθαριότητας, αφετέρου άλλα τριτοβάθμια ιδρύματα στενάζουν από την απουσία υλικοτεχνικών μέσων και διδακτικού προσωπικού, πώς είναι δυνατό να υποστηρίζεται σοβαρά η συντήρηση των απειράριθμων υπαρχόντων τμημάτων και σχολών ανά την επικράτεια;

Δυστυχώς, η κρίση μάς υποχρέωσε να «κοιταχτούμε στον καθρέφτη». Και η αλήθεια είναι πως δεν μας άρεσε καθόλου η όψη μας. Το ίδιο συνέβη και με τα πανεπιστήμια: κατέστη αναγκαστική η συγκεκριμένη μεταρρύθμιση, προκειμένου να επιβιώσει ό,τι μπορεί πια να αποκληθεί ως «δημόσια δωρεάν παιδεία».

Τα ψέματα πράγματι τελείωσαν 11/03/2013

Η 27η Φεβρουαρίου 2013 είναι μια ημέρα που αναμφισβήτητα θα περάσει στην ιστορία. Θα μνημονεύεται στα απανταχού «σαν σήμερα» του μέλλοντος ως η ημέρα εκείνη, κατά την οποία ο πρώτος Έλληνας πολιτικός άκουσε από το στόμα του δικαστή τη φράση «ισόβια κάθειρξη».

Ο Βασίλης Παπαγεωργόπουλος υπήρξε ο επί πολλά έτη εκλεκτός δήμαρχος των Θεσσαλονικέων. Με αγέρωχο στυλ, φορώντας χρυσό περιδέραιο στις επίσημες εκδηλώσεις και πανάκριβα κοστούμια, ανάγκασε τους κακεντρεχείς να του προσδώσουν το προσωνύμιο «ατσαλάκωτος». Την ίδια ώρα, πίσω από τις κουρτίνες, τις λαμπρές τελετές και τις κορδέλες, είχε στήσει έναν ολόκληρο μηχανισμό υπεξαίρεσης των ασφαλιστικών εισφορών των υπαλλήλων του δήμου. Καταλήστευσε το δημόσιο χρήμα: τουλάχιστον -όπως κρίθηκε από το δικαστήριο- 17,9 εκατομμύρια ευρώ.

Την προηγούμενη Δευτέρα, ήταν η σειρά ενός άλλου λαοπρόβλητου πολιτικού να δεχτεί το (πρώτο) ράπισμα της δικαιοσύνης. Ο ήδη προφυλακισμένος Άκης Τσοχατζόπουλος καταδικάστηκε σε πρόσκαιρη κάθειρξη 8 ετών και πρόστιμο 520.000 ευρώ για ανακριβή δήλωση «πόθεν έσχες» του έτους 2010, στην οποία δεν είχε συμπεριλάβει το περίφημο νεοκλασικό της Διονυσίου Αρεοπαγίτου, που δημεύτηκε. Και έπεται συνέχεια.

Οι δύο ανωτέρω αποτελούν κλασικά παραδείγματα των δύο αντιθετικών, μα εξίσου επικίνδυνων, τάξεων που πρωταγωνίστησαν στη χώρα μας από τη Μεταπολίτευση και έπειτα. Ο πρώτος, επιτυχημένος αθλητής, σημαιοφόρος της Ελλάδας σε Ολυμπιακούς Αγώνες, εξαίρετος επιστήμονας, το καλό παιδί. Ο δεύτερος, ιδεολόγος, αγωνιστής κατά της χούντας, φτωχαδάκι, απλός λαϊκός άνθρωπος. Αμφότεροι ανέλαβαν δημόσια αξιώματα, πάντα με τη δύναμη που τους έδιδε η ψήφος του λαού. Παρά τις διαφορετικές πολιτικές και κοινωνικές αφετηρίες τους κατέληξαν να έχουν παρόμοια αλαζονική συμπεριφορά («το πιθανότερο είναι, βέβαια, υπεροψίαν και μέθην») και το ίδιο τέλος: τη φυλακή.

Πολλοί υποστηρίζουν ότι είναι άδικες -ή έστω πολύ αυστηρές- οι πρόσφατες (κατα)δικαστικές αποφάσεις. Επισημαίνουν, ταυτόχρονα, πως δεν είναι δυνατόν να κυκλοφορούν ελεύθεροι όσοι κάλυπταν με οποιονδήποτε τρόπο τον Βασίλη και τον Άκη επί δεκαετίες. Το τελευταίο είναι αληθές, αλλά δεν αναιρεί τον δίκαιο και παραδειγματικό χαρακτήρα της συγκεκριμένης τιμωρίας. Η δικαστική εξουσία δείχνει να λαμβάνει τα μηνύματα από την κοινωνία, που δεν αποζητά μόνο «άρτον και θεάματα». Η ελληνική κοινωνία επιθυμεί την εμπέδωση της δικαιοσύνης, η οποία περνά μέσα από την ανεύρεση και την καταδίκη -εφόσον αποδειχτεί η ενοχή τους- εκείνων που «μας έφτασαν ως εδώ». Γι’ αυτό βασίζεται και επαφίεται στους δικαστές.

Η δίκαιη τιμωρία των ενόχων, βεβαίως, δεν αρκεί. Είναι αναγκαία όμως παράμετρος για την έξοδο από την κρίση. Συνεπώς, η αμφίδρομη αυτή σχέση μπορεί να λειτουργήσει λυτρωτικά. Αφενός, οι απλοί πολίτες, έχοντας απολέσει κάθε είδους πίστης στην πολιτική και στα κόμματα, αναζητούν στη δικαιοσύνη το αποκούμπι εκείνο που θα τους αναζωογονήσει πρωτίστως ηθικά. Αφετέρου, οι υπερασπιστές της νομιμότητας και του κράτους δικαίου, αφουγκραζόμενοι την ανάγκη του λαού να βρει στήριγμα για να ορθοποδήσει, φωνάζουν «είμαστε εδώ».

Οι πρόσφατες εξελίξεις αποδεικνύουν του παραπάνω λόγου το αληθές: εισαγγελικοί και δικαστικοί λειτουργοί ανά την επικράτεια ερευνούν και παραπέμπουν σε δίκες επιφανείς -και όχι μόνο- επίορκους νομείς των δημοσίων υποθέσεων. Σιγά-σιγά θα περάσουν το κατώφλι των δικαστηρίων και θα καθίσουν στο σκαμνί. Τα ψέματα πράγματι τελείωσαν.